BRAKİYAL PLEKSUS YARALANMALARI VE SİNİR CERRAHİSİ
Sinir iyileşir mi? Sinir ameliyat edilir mi?
Bu iki soru ile başlamak en doğrusu. Sinir kısıtlı olmakla beraber iyileşme gösterebilen bir dokudur. Mesela eklemlerde yer alan kıkırdak dokusu iyileşme potansiyeli anlamında, sinir dokusunu göre kötüdür. Sinirde iyileşme olabilen ve iyileşme göstermeyen problemler olabilmektir, hasta da bunlardan hangisinin olduğunun anlaşılması önemlidir. Problemin hangisi olduğunu anlamak zordur, herhangi bir tetkik yöntemi de tam ve doğru tanı anlamında nadiren yardımcı olabilmektedir. Hastanın durumunun tam olarak ortaya konması doktorun klinik olarak değerlendirmesi neticesinde olmaktadır.
Sinir cerrahisi iyi neticeler veren bir cerrahidir. Burada esas problem doğru tanının konamaması ve gereksiz vakit geçirilmesidir. Sinir cerrahisinde doğru tanı ve planlama da, zaman çok önemlidir. Mevcut olan felç de kaslar süratle erimekte ve problemler yaratmaktadır. Hastanın hem sinir yaralanması hem de, hareket eden sistemler eklem kemik ve en önemlisi kaslar anlamında rehabilitasyonu çok önemlidir.
Brakiyal Pleksus omuriliğin, boyun seviyesinde çıkan 5 kökünün oluşturmuş olduğu anatomik olarak oldukça karmaşık sinir ağının yaralanmasıdır. Bu 5 kökten gelen sinirler omuz, dirsek, önkol, elbileği ve el hareketlerimizi, duyularımızı, kan dolaşımını, terleme miktarımız gibi oldukça karmaşık sistemleri düzenler.
Brakiyal Pleksus Yaralanmaları iki önemli grupta incelenir.
- Doğumsal Brakiyal Pleksus Yaralanmaları
- Travmatik Brakiyal Pleksus Yaralanmaları
Aslında her iki yaralanmada da travma söz konusudur, ancak doğumsal olanda travma enerjisi daha düşük ve yaralanan bölge ciddi olsa da daha dardır. Travmatik olanlar da motosiklet kazası gibi yüksek enerjili yaralanmalar olup yaralanma bölgesi çok geniştir ve ilave ciddi yaralanmalar eşlik etmektedir. Bu iki probleme yaklaşımlar, aynı anatomik bölümün yaralanması olmasına rağmen, birbirlerinden çok farklı olduğu için ayrı olarak ele almak gereklidir.
DOĞUMSAL BRAKİYAL PLEKSUS YARALANMALARI (DBPY)
DBPY olan bebeklerin aileleri derin üzüntü duyarlar, haklıdırlar. Felç tespit edildikten sonra, bu felcin geçeceği söylenir, aileler rahatlar, genellikle erken ve kısa dönemde, sonra beklenilen iyileşme olamayabilir ve ailede panik başlar. İşte bu yüzde bilinmesi gereken önemli noktalar vardır.
- Doğum hatası!… Aileler bebeklerin tedavisi ile uğraşacağına, buna sebep olan doktor veya ebe ile meşgul olurlar… Unutulmaması gereken konu, normal doğum olmasa bile, yani sezaryen doğumlarda bile DBPF olmaktadır hatta iki taraflı olan yaralanmalar sezaryen doğumlarda ciddi olarak fazladır. Bu konu hukuki ve tıbbi bir konudur, burada değinilmeyecektir, sadece bilgi vermek amaçlıdır.
- Evet, ilk etapta, bu felç iyileşecek ifadesi aslında doğrudur ama biraz eksiktir. Kabaca böyle felçli doğan 10 çocuğun 9’nda iyileşme olacağı kesindir. Ancak bu iyileşmenin tam ve eksiksiz olacağı anlamına gelmemektedir. Kısaca iyileşme gösterecek 9 bebek ten bazıları çok iyi iyileşme gösterebilirken, bazıları sinir ameliyatı olmasa da fonksiyonel olabilmek için cerrahi tedaviye ihtiyaç duyacaklardır.
- Peki, diğer iyileşmeyen bebekler ne olacaktır? İşte o bebekler mikrocerrahi olarak sinir ameliyatına gidecek bebeklerdir. Tüm kolda felci olan ve aynı gözde küçülmesi olan bebekler nadiren kaliteli iyileşme gösterirler, bu yüzden sinir cerrahisi yapılan bir cerraha olabildiğince erken başvurmaları gereklidir. Omuz ve dirsek bölgesi ağırlıklı felci olan bebeklerde yakın takip edilmeli yer çekimine karşı dirsek bükmeleri olmuyorsa, 6 ay içinde, ameliyat olmaları gerekli olabilir. Sinir cerrahisi büyük bir ameliyattır, bu yüzden tedavi yapacak cerrahın, hasta rehabilitasyon programında olsa dahi, hasta ile erken buluşması gerekli ve önemlidir.
- Sinir cerrahisi yapılan hastalar tamamen normal olabilirler mi? Bu mümkün değildir, sinir cerrahisinin amacı, fonksiyonel olamayacak bebeklerin fonksiyonel olma ihtimalinin oluşturulmasıdır.
- Tedavi ve takip ergenliğe kadar devam etmektedir, ameliyat olsun olmasın tüm bebekler rehabilitasyon programına devam etmeleri gerekir.
- Yapılacak tedavilerin cerrahi olsun, olmasın, erken planlanması ve doğru uygulanması gerekli ve önemlidir.
- Felci omuz ve dirsek ağırlıklı olan hastalarda, omuz ekleminin bozulmasına yol açan durumun erken fark edilmesi ve tedavisi önemlidir.
- Sinir cerrahisi yapılan ve yapılmayan hastalarda, ikincil olarak ifade edilen bir çok cerrahi tedavi gerekli olabilmektedir.
TRAVMATİK BRAKİYAL PLEKSUS YARALANMASI (TBPY)
Doğumsal brakiyal pleksus felci iyiye doğru gitse bile özellikle omuz ve dirsekte felç yaratan tipinde omuz eklemini ilgilendiren omuz ekleminin bozulma durumu sinir cerrahisi yapılsın, yapılmasın olmaktadır. Maalesef dünya da tedavisi anlamında fikir birliği olan bir tedavi yoktur. Bu yüzden tedaviyi yapacak hekimin hasta ile erken buluşması ve doğru fizyoterapi ve atelleme çok önemlidir.